Przemysł lniany w Polsce
Zacznijmy od nazwy muzeum. Temat lnu w Żyrardowie nie wszystkim współczesnym Polkom i Polakom jest znany. A przecież tradycja przemysłu lniarskiego w tym mieście sięga ponad 180 lat wstecz. W 1829 powstała spółka "Karol Sholz i Współka", która z początku eksperymentowała z nowymi technikami tkania lnu. Po fazach testów i przenosinach z Marymontu do Rudy Guzowskiej, rozpoczęto tworzenie nowoczesnych zakładów Fabryki Wyrobów Lnianych. Na przełomie XIX i XX wieku, pod rządami nowych właścicieli Karola Hielle i Karola Dittricha, zakłady tutaj zlokalizowane były największym w Europie i znanym na całym świecie producentem wyrobów lnianych.
Nie byłoby jednak sukcesu tutejszych zakładów, gdyby nie Filip de Girard. Ten genialny francuski wynalazca został sprowadzony do kraju na zlecenie rządu Królestwa Polskiego. Jeszcze we Francji stworzył mechaniczną przędzarkę lnu, która zrewolucjonizowała ten przemysł. Następnie opracował czesarkę do lnu oraz maszynę do produkcji przędzy lnianej z pakuł. To właśnie na od jego nazwiska pochodzi nazwa powstałej przy fabryce osady - Żyrardów.
Zobacz wpis na naszym blogu o 5 najciekawszych muzeach w okolicy Hotelu Afrodyta
Muzeum Lniarstwa dziś
Muzeum ma swoją siedzibę w jednym z pofabrycznych budynków bielnika, czyli miejsca w którym bielono surowy len. Stanowił on zaledwie małą część kompleksu produkcyjnego żyrardowskiej fabryki. W budynku muzeum mieścił się niegdyś oddział drukarni żyrardowskich Zakładów Lniarskich.
Muzeum ukazuje czasy, kiedy to fabryka pracowała pełną parą. Stała ekspozycja składa się z kilkudziesięciu zabytkowych maszyn z lat 70. i 80. XX wiek, stanowiących kompletny ciąg technologiczny. Prześledzić można najważniejsze elementy procesu obróbki surowca włókienniczego i produkcji tkanin. W zbiorze dostrzec można także unikatowe eksponaty, pochodzące z początku XX wieku.
Część maszynową uzupełnia multimedialna stała wystawa ,,Żyrardów. Miasto lnem tkane”. Są to wielkoformatowe druki archiwalnych fotografii maszyn włókienniczych oraz prezentery informacyjne.
Co warto zobaczyć w Muzeum Lnu w Żyrardowie?
Celem placówki jest prowadzenie działalności naukowo-badawczej i kulturalno-oświatowym nie tylko z zakresu historii lnu, a przez to dziejów przemysłu lniarskiego na ziemiach polskich, ale także z ogólnej historii Miasta Żyrardowa. Dzięki temu muzeum poza wspomnianymi powyżej dwiema wystawami stałymi, organizuje coraz to ciekawsze wystawy tematyczne. Obecnie podziwiać można 5 wystaw poświęconych różnym procesom technologicznym tkalni. A dwie najnowsze z nich to prawdziwe perełki na skalę europejską.
Największym wydarzeniem ostatnich lat w Żyrardowie było otwarcie wystawy "Żakardowe wzory". Co jest tak ekscytującego w tej ekspozycji? To kompletny park maszynowy ostatniej działającej firmy lniarskiej w Żyrardowie - Lniane Tkaniny Żakardowe. Upadły w 2019 roku zakład został przejęty przez Muzeum i w nienaruszonej formie zaprezentowany widzom. Mający poparcie całej lokalnej społeczności projekt, ruszył bardzo szybko, bo już pod koniec ubiegłego roku. Dziś jest to modna "żywa wystawa", w której działające maszyny oraz byli pracownicy zakładów stworzyli muzealną manufakturę pokazową. Na ekspozycje składa się 16 zabytkowych krosien z mechanizmem Jacquarda, snowadło taśmowe, przewijarka, cewiarka, przeglądarka, postrzgarka oraz kopiarka i wybijarka papierowych wzornic. Ekspozycja wzbogacona została również o wystawę tkanin żakardowych i wspomnienia dawnych pracowników nagrane w formie audio.
Drugą unikatową wystawą są "Tkane sita", czyli prezentacja procesu wytwarzania oryginalnych żyrardowskich wzorów na tkaninie metodą sitodruku. To jedyna taka wystawa w całej Europie. Uznana została także za jedną z najważniejszych wystaw poprzemysłowych w Polsce.
Wystawy tematyczne w Muzeum Lniarstwa
Polecamy także pozostałe wystawy pokazujące wybrane procesy manufaktury. Rozpocznijcie od wystawy "Nić łącząca przeszłość z teraźniejszością", która dedykowana jest tkalni. To tutaj na krosnach powstaje surowa lniana tkanina, którą poddaje się dalszej obróbce. Ciekawostka! Na jednym z wystawionych krosien, w 2009 roku wyprodukowano 1150 metrowy obrus, bijąc tym samym rekord Guinnessa.
Następnie wybierzcie wystawę "Wysnute nici", o procesie pośrednim pomiędzy przędzeniem a tkaniem. Nawet jeżeli procesy technologiczne niewiele wam mówią, to koniecznie musicie zobaczyć wystawione tam setki kolorowych nici poprzeplatanych pomiędzy maszynami. Najbardziej spektakularną instalacją jest 576 sztuk nawojów przędzy w kolorach flagi Żyrardowa.
Ostatnią wystawą ukazującą procesy technologiczne jest "Wykończone tkaniny". Ekspozycja składająca się z 20 maszyn pokazuje końcowe techniki wytwórcze używane tutaj od lat 70 ubiegłego wieku, aż do zakończenia produkcji w 1999 roku.
Czy muzeum w Żyrardowie jest dla wszystkich?
Muzeum Lniarstwa jest zdecydowanie dla wszystkich turystów. Miłośnicy techniki i przemysłu będą zafascynowani możliwością zobaczenia kompletnych linii produkcyjnych. Oryginalne urządzenia, podświetlane konstrukcje i wnętrza maszyn oraz możliwość udziału w warsztatach jest wciąż jeszcze wyjątkiem na tle tradycyjnych muzeów.
Postindustralne wnętrza pełne są także sztuki. Wystawy tkanin, wzorów, a nawet ubrań zainteresują osoby z dusza artystyczną. Odkrywamy obecnie historię tą nieco bliższą - z czasów PRL. Manufaktury, które wówczas święciły szczyty swych możliwości, po latach transformacji zapomniane lub upadłe, dziś na nowo pokazują kunszt. Również żyrardowskie zakłady dorobiły się swojego oryginalnego wzornictwa, które należy znać.
Muzeum atrakcyjne dla dzieci
Dla dzieci ciekawe mogą być już same monumentalne hale pofabryczne, stukot maszyn, ale także mnóstwo interaktywnych ekranów i możliwość uruchomienia niektórych urządzeń. Najlepszym jednak wyróżnikiem żyrardowskiego muzeum jest jego nieformalny charakter. Zwiedzać wystawy można spontanicznie bez ustalonej trasy, ale także w formie questu.
Quest w Muzeum Lniarstwa to folder ze wskazówkami i zadaniami. Wymaga on od uczestników zabawy przejścia po wszystkich dostępnych wystawach i spisywania haseł zawartych w opisach muzealnych. Zabawa trwa około 60 minut, a foldery z zadaniami można odebrać w kasach.
Przeczytaj także nasz wpis o trasach questingowych w Radziejowicach
Nie tylko len w Żyrardowie
Muzeum Lniarstwa nie tylko lnem stoi. Oprócz podstawowej działalności, instytucja wykorzystuje swoje postindustrialne wnętrza do wielu około rozrywkowych eventów. W trakcie roku na jej terenie odbywa się kilka wydarzeń.
We wrześniu organizowany jest Chmiel Fest. Skierowany dla miłośników piwa rzemieślniczego, ściąga na teren fabryki mieszkańców i przyjezdnych. W trakcie festiwalu odbywa się także zlot foodtrucków, a koncerty grają zespoły z muzyką alternatywną. Swój koncert miał tu też Czesław Mozil.
Święty Mikołaj ma swoją fabrykę także w Żyrardowie. W okresie przed Bożym Narodzeniem, Muzeum zmienia się pracownię elfów. Poza spotkaniem z Mikołajem, organizowany jest także miejski jarmark, gdzie zakupić można rękodzieło nie tylko ze lnu. Szczególną atrakcją jest świąteczna iluminacja pofabrycznych wnętrz oraz żywa stajenka.
Bielnik po robocie - to wakacyjne miejsce spotkań żyrardowian, stworzone na wzór OFF Piotrkowska w Łodzi czy ulicy Ząbkowskiej na warszawskiej Pradze. Plenerowa scena z muzyką alternatywną i lokalnymi zespołami, ogródki restauracyjne, piaszczysta plaża z leżakami i hamakami, już stała się kultowa w mieście i jego okolicach. Harmonogram wydarzenia układany jest na podstawie pomysłów i sugestii samych mieszkańców Żyrardowa, a przez to zmienia się co roku.
Żyrardów- kulturowy tygiel pleciony lnem
Historia Żyrardowa jest krótka, ale niezwykle ciekawa. Powstałe dzięki francuzowi Filipowi de Girardowi, rozbudowane przez ambitnych niemieckich fabrykantów, rozwijało się przez czasy rozbiorów, okres międzywojenny, czasy komunistyczne. Niszczone przez obie wojny światowe i czas dzikiego kapitalizmu lat 90. XX wieku, wciąż podnosiło się i dostosowywało do ogólnoświatowych trendów. Czy przyszłość Żyrardowa jest wciąż lniana? Tego nie wiemy, ale warto znać jego historię i obserwować rozwój. Niebawem w pobliżu powstanie Centralny Port Komunikacyjny, który na nowo może przybliżyć Żyrardów do świata.
Sprawdź trasę z Hotelu Afrodyta Business & Spa do Muzeum Lniarstwa w Żyrardowie
Wszystkie zdjęcia pochodzą z oficjalnej strony Muzeum Lniarstwa w Żyrardowie www.muzeumlniarstwa.pl oraz oficjalnego profilu na Facebooku.