Co to jest i gdzie leży Ziemia Chełmońskiego?
Ziemią Chełmońskiego określa się niemal całe Mazowsze Zachodnie. Malarz najbardziej aktywny twórczo był w czasie swojego przebywania w okolicach Kuklówki i Radziejowic. Jednakże ukształtował go krajobraz spod Łowicza, gdzie wychowywał się w majątku Boczek. Stąd też na jego obrazach najczęściej nie ma wzniesień i gór, krajobraz jest wyjątkowo płaski. Tak właśnie wygląd równina łowicko-błońska. Obecnie marka „Ziemia Chełmońskiego” jest szczególnie promowana poprzez Lokalną Grupę Działania stworzoną przez gminy Baranów, Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Mszczonów, Nowa Sucha, Radziejowice, Sochaczew, Teresin, Żabia Wola oraz Rybno.
Dwór Józefa Chełmońskiego w Kuklówce i galeria obrazów w Pałacu w Radziejowicach
Modrzewiowy dworek w Kuklówce, w którym Chełmoński spędził 25 ostatnich lat swojego życia, był wielokrotnie przebudowywany. Zlikwidowano ozdobne portal i lukarnę, przez co wiele stracił z dawnego swojego wizerunku, ale tak jak niegdyś wciąż prowadzi do niego okazała dębowa aleja. Obecnie posiadłość należy do potomków malarza i nie jest ona udostępniona do zwiedzania. Malarza upamiętniają w miejscowości głaz postawiony w 1969 r. oraz kamienny obelisk z 2014 r. przy wjeździe do jego posiadłości.
O wiele ciekawiej prezentuje się Pałac w Radziejowicach. Obecnie w klasycystycznym stylu, był siedzibą rodu Radziejowskich. W czasach swojej największej świetności gościł polskich królów: Zygmunta III Wazę, Władysława IV Wazę i Jana III Sobieskiego oraz ludzi kultury m.in. Juliusza Kossaka, Henryka Sienkiewicza, Lucjana Rydla, Jarosława Iwaszkiewicza, czy Stanisława Masłowskiego. Bogata historia miejsca z pewnością przyczyniła się do utworzenia tu Domu Pracy Twórczej, który działa do dziś. A w ramach jego działalności znajduje się tu największy zbiór obrazów Józefa Chełmońskiego obejmujący ponad 40 dzieł sztuki. Galeria czynna jest w każdą sobotę i niedzielę od 10:00 do 17:00. Cena biletu wynosi zaledwie 10 zł (7 zł ulgowy). To doskonały punkt weekendowego pobytu w Hotelu Afrodyta.
Dom Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli
Drugi wspomniany wielki artysta związany z tymi ziemiami to oczywiście Fryderyk Chopin. We wsi, w której urodził się kompozytor, zachował się oryginalny dworek, będący kwintesencją typowego polskiego dworu szlacheckiego. W jego wnętrzach znajduje się Muzeum Fryderyka Chopina. Wystawa nie zawiera wielu pamiątek po artyście. Skierowana jest natomiast na wykreowanie atmosfery polskiej sielskiej wsi, która ukształtowała jego patriotyzm i wrażliwość. Muzyka Chopina jest wszechobecna w Żelazowej Woli. Jej zwiedzanie możliwe jest z przewodnikiem , audioprzewodnikiem oraz aplikacją na smartfony. Park wokół dworu otwarty jest codziennie od 10:00 do 20:00, a samo muzeum od wtorku do niedzieli od 10:00 w tygodniu i 16:00 w weekendy do 19:00. Ceny biletów wynoszą od 18 zł (10 zł ulgowe) do 30 zł (17 zł ulgowe) w zależności od ilości atrakcji.
Niepokalanów – ważne sanktuarium na Mazowszu
Po I Wojnie Światowej ówczesny właściciel tych ziem Jan Drucki-Lubecki podarował część swojego majątku zakonowi franciszkanów, którzy przenieśli tutaj redakcję popularnego czasopisma „Rycerz Niepokalanej”. Dzięki zmysłowi biznesowemu franciszkanów powstał Niepokalanów – jedno z najważniejszych miejsc kultu religii katolickiej w Polsce. W modernistycznej bryle kościoła uwagę zwraca blisko 50-metrowa wieża zegarowa z dzwonami wybijającymi pełne godziny. Na froncie budowli umieszczono płaskorzeźby trzech świętych franciszkańskich. Sześć skrzydeł drzwi wejściowych ozdobiono natomiast miedzianymi płaskorzeźbami z wizerunkami Matki Bożej z innych sanktuariów maryjnych z całego świata. Bazylika od 1980 roku posiada tytuł bazyliki mniejszej, a odwiedza ją obecnie niemal pół miliona wiernych rocznie. W podziemiach kościoła znajduje się ruchoma szopka, składająca się z ponad 140 figur nazwana Panoramą Tysiąclecia. Komentarze objaśniające sceny z przedstawienia w formie audioprzewodnika udostępniane są w języku polskim, włoskim, francuskim, angielskim oraz niemieckim. Atrakcja czynna jest codziennie od 8:00 do 17:00, a jedno przestawienie trwa 35 minut.
Pociąg Retro w Sochaczewie – Muzeum Kolei Wąskotorowej
Opisane powyżej krajobrazy Mazowsza Zachodniego i Ziemi Chełmońskiego podziwiać można w stylu retro. Muzeum Kolei Wąskotorowej w okresie letnim organizuje przejazdy prowadzone przez przedwojenny parowóz lub lokomotywę spalinową. W trakcie przejażdżki 18 kilometrową trasą, przez okna pociągu, zobaczyć można ruiny zamku książąt mazowieckich w Sochaczewie, wieże kościoła w Brochowie, w którym ochrzczono Fryderyka Chopina oraz otulinę Kampinoskiego Parku Narodowego, będącego rezerwatem biosfery UNESCO. Samo zaś muzeum posiada jedną z największych kolekcji kolei wąskotorowej w Europie liczące obecnie ponad 160 jednostek. Ekspozycja otwarta jest codziennie od 9:00 do 17:00, bilety sprzedawane są w cenie 14 i 7 zł. Natomiast przejazd pociągiem odbywa się w wybrane dni od maja do października o godzinie 9:50 w cenie 31 i 25 zł.
Lipce Reymontowskie – pierwowzór wsi z książki Chłopi Władysława Reymonta
Jadąc nieco dalej na zachód i wkraczając do województwa łódzkiego odwiedzić można jeszcze Lipce Reymontowskie. To właśnie w tej wsi Władysław Reymont umieścił akcję swej powieści Chłopi, za którą to otrzymał nagrodę Nobla. Pisarz przebywał tutaj kiedy to pracował jako funkcjonariusz Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Dziś mieści się tutaj Muzeum Regionalne im. Wł. St. Reymonta, w którym podziwiać można m.in. wystawę historyczno-etnograficzną, galerię rzeźby glinianej inspirowaną epopeją Chłopi, pozostałości po manufakturze włókienniczej Winklów, oraz galerię współczesnej sztuki ludowej. Godziny otwarcia muzeum są różne w poszczególne dni tygodnia oraz sezony, a bilety sprzedawane są w cenach 7 i 5 zł. We wsi powstały także Zagroda Ludowa – mini skansen, Muzeum Czynu Zbrojnego, Galeria Staroci i Pamiątek Regionalnych oraz tzw. Domek Reymonta, czyli stary dom dróżnika kolejowego, w którym pisarz pomieszkiwał.
Mazowsze - serce Polski
Mazowsze – serce Polski to slogan promujący region nie tylko jako geograficzne centrum kraju, ale także jako kolebkę polskiej kultury i sztuki. Mazowsze Zachodnie zaś bez większych ośrodków miejskich, ukształtowane przez dawne majątki ziemskie, później zaś przez budowę Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, kryje mnóstwo małych i niekiedy nieco zapomnianych wsi i miasteczek. Nie jest to minusem tego rejonu, a jego wielką zaletą. Bez tłumów, paragonów grozy i plastikowych pamiątek wyprodukowanych w dalekich krajach, urzeka swą prostotą, naturalnością i tradycją. Warto odwiedzić Mazowsze, na które moda dopiero się zaczyna.
Wszystkie zdjęcia pochodzą z serwisu wikipedia.org:
1. Obraz Bociany, autorstwa Józef Chełmoński - cyfrowe.mnw.art.pl, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=70712051
2. Autorstwa Tdurden - Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21575383
3. Autorstwa Robert Parma - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=18818834
4. Autorstwa Fczarnowski - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10808809
5. Autorstwa Soheaux - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12677831
6. Autorstwa Krzysztof T. miw - Fotografia własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1267885
7. Obraz Babie Lato, autorstwa Józef Chełmoński - hAFWnyhyDvXUoQ at Google Cultural Institute, zoom level maximum, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=54819566